Uprkos reformama, politički uticaj nastavlja da pogađa tužilačke i policijske službe širom regiona, odnosno Crne Gore, Albanije, Bosne i Hercegovine, Kosova, Sjeverne Makedonije i Srbije, ometajući djelotvornu akciju protiv organizovanog kriminala i korupcije. To se navodi u izvještaju Globalne inicijative za borbu protiv transnacionalnog organizovanog kriminala (GI-TOC) o integritetu pravosudnih institucija na zapadnom Balkanu.
Autori izvještaja kažu da treba razmotriti bližu vezu, ili potpunu integraciju. Specijalnog policijskog odeljenja (SPO) sa Specijalnim državnim tužilaštvom (SDT), kako bi se omogućile lakše i efikasnije istrage i krivično gonjenje slučajeva organizovanog kriminala i korupcije.
Izvještaj pruža detaljan pregled policijskih i tužilačkih službi u regionu i ocjenjuje integritet, operativnu nezavisnost i nadzor nad ovim institucijama.
„Crnogorska policijska služba je dugo bila pod snažnim političkim uticajima, koji su se negativno odrazili na organizaciju i njen rad. Policija je od 2001. godine prošla niz institucionalnih i organizacionih reformi, od kojih su neke narušile njenu sposobnost da se bori protiv korupcije i organizovanog kriminala. Najproblematičniji je bio čest prelazak policije iz sastava Ministarstva unutrašnjih poslova u nezavisno tijelo i nazad. Bilo je malo razloga za ove promjene – nijesu bile zasnovane na bilo kakvoj analizi ili konsultacijama sa policijskim profesionalcima ili drugim stručnjacima, već su bile rezultat političkih prepirki oko vladine kontrole ključnih institucija“, naglašava se u novom izvještaju Gi-TOC, poznate međunarodne organizacije za borbu protiv organizovanog kriminala.
Kako se dodaje, sve to je odražavalo duboku politizaciju policije i samovolju političara. Poslednje izmjene u cilju vraćanja policije u funkciju značajno su povećale ovlašćenja Ministarstva unutrašnjih poslova, što je rezultiralo time da je policijska služba izgubila sposobnost da planira i razvija operativne strategije, ukazano je.
„Iako je korupcija prepoznata kao jedan od najznačajnijih izazova u crnogorskom društvu, istrage o korupciji nijesu prioritet. Ovo je dodatno otežano činjenicom da je policijska uprava reaktivan, a ne proaktivan državni organ kada je u pitanju krivična istraga, pri čemu tužilaštvo vodi istrage. Postoji preklapanje funkcija kada je u pitanju istraživanje korupcije i organizovanog kriminala u policijskoj upravi. Na primjer, postoji Odsjek za privredni kriminal i korupciju (koji se uglavnom bavi predmetima iz resora osnovnog državnog tužilaštva), dok Specijalno policijsko odeljenje samostalno radi na predmetima iz iste oblasti, i ono je u bliskoj saradnji sa Specijalnim državnim tužilaštvom“, navodi se u izvještaju.
Kako se naglašava, u Ministarstvu unutrašnjih poslova, odjeljenju za borbu protiv korupcije, nedostaju osnovni kapaciteti za pravilno funkcionisanje.
„Štaviše, čini se da formiranju odjeljenja nije prethodila nikakva analiza i poređenje sa funkcijama koje obavlja već postojeća Jedinica unutrašnje kontrole. Čini se da postoji više oblasti za preklapanje između dvije organizacione jedinice Ministarstva unutrašnjih poslova. Međutim, unutrašnja kontrola nema kapacitet da prati sopstvene istrage, ne postoji mogućnost da paralelno vodi istrage, a postoji samo pet inspektora u unutrašnoj kontroli koji rade na slučajevima korupcije i organizovanog kriminala“, piše u izvještaju.
Kada su u pitanju preporuke, prva je integrisanje odjeljenja.
„Treba razmotriti bližu vezu između, ili potpunu integraciju. Specijalnog policijskog odeljenja sa Specijalnim državnim tužilaštvom kako bi se omogućile lakše i efikasnije istrage i krivično gonjenje slučajeva organizovanog kriminala i korupcije“, naglašeno je.
U vezi sa Unutrašnjom kontrolom, preporučeno je da se ojačaju ljudski i tehnički resursi odjeljenja za borbu protiv korupcije, uključujući razvoj metoda za identifikaciju pozicija koje su posebno osjetljive na korupciju i preduzimanje koraka za rešavanje takvih rizika.
„Ovlašćenja Unutrašnje kontrole treba proširiti na preduzimanje preventivnih mjera, kao i na sprovođenje analize rizika od korupcije u okviru planova integriteta Ministarstva unutrašnjih poslova. Unutrašnja kontrola bi trebalo da ima veću autonomiju i da bude manje zavisna od upravljanja budžetom i ljudskim resursima MUP-a“, ukazano je u izvještaju GI-TOC.
Po pitanju konkurentnog zapošljavanja, pojašnjava se da treba u potpunosti primijeniti zakone koji se odnose na internu konkurenciju i konkurenciju zasnovanu na zaslugama za službenike i rukovodeće pozicije.
„Uključujući podizanje svijesti i preduzimanje koraka da se obezbijedi veća zastupljenost žena na rukovodećim pozicijama“, predloženo je.
Važno je, kazano je, obezbijediti punu implementaciju Strategije razvoja policije i modernizovati novu policijsku organizaciju sa četiri regionalna centra.
„Dalje, treba razviti posebne programe obuke koji bi se fokusirali na relevantno zakonodavstvo i najbolju međunarodnu praksu u borbi protiv organizovane korupcije i organizovanog kriminala“, piše u izvještaju organizacije GI-TOC.
