Potez predsjednika opštine Berane Đola Lutovca (Pokret Evropa sad) je jako značajan za očuvanje mira, tolerancije i nečega što pokazuje da u Crnoj Gori teško može ići bilo kakva klerikalizacija, ocijenio je za Pobjedu politički analitičar Srđan Vukadinović.
Protekli vikend protekao je u razmjeni optužbi između mitropolita budimljansko-nikšićkog Srpske pravoslavne crkve Metodija i prvog čovjeka sjeverne opštine u kojoj je 8. avgusta otkriven spomenik ratnom zločincu i četničkom vođi Pavlu Đurišiću. Kako je riječ o spomen-obilježju čije je podizanje zakonom zabranjeno, ono je kasnije sklonjeno u obližnju crkvu.
Prema riječima Metodija, Lutovac je „kriv za tenzije koje su se dogodile u Gornjem Zaostru prilikom uklanjanja spomenika Đurišiću“. Takođe je ukazao kako je predsjedniku beranske opštine, kao i gradskom sekretaru i predsjedniku Opštinskog odbora SNP-a Ivanu Radeviću namjera „progon srpskog naroda, srpske istorije i srpske crkve“.
S druge strane, Lutovac je istakao kako je „smirivao tenzije i učinio da ne dođe do sukoba“, te da „Metodije nije pokazao konstruktivnost i odgovornost kao druga sveštena lica“, uz podsjećanje na svoju izjavu kako „živimo u sekularnoj državi“ čiji se „zakoni moraju poštovati“. Stavove i ponašanje predsjednika beranske opštine zatim su podržale kolege iz PES-a, od predsjednika partije i premijera Milojka Spajića, preko šefa njegovog kabineta Branka Krvavca, ministarke prosvjete Anđele Jakšić-Stojanović i poslanice Jelene Nedović, do samih građana Berana.
Komentarišući ova dešavanja, Vukadinović je za Pobjedu potcrtao da je riječ hvale vrijednim potezima dvojice funkcionera beranske opštine.
– Potez predsjednika Lutovca je jako značajan za očuvanje mira, tolerancije i nečega što pokazuje da u Crnoj Gori teško može ići bilo kakva klerikalizacija. A vidjeli smo i da je predstavnik SNP-a, koji je u lokalnoj vlasti jedan od sekretara, onemogućio blokadu puta – ukazao je on.
Za Vukadinovića je ovakva reakcija PES-a, kao članice vladajuće koalicije, znak da je „došlo do novog kursa“.
– Oni su morali da biraju, da odluče da li da se priklone kleronacionalizmu, koji je možda u Beranama najizraženiji, ili da jednostavno rade na funkcionalnosti svoje lokalne samouprave. Očito je da su se opredijelili da, zarad mira građana, očuvaju kredibilitet i stabilnost funkcionisanja opštine, da niko tamo ne može da blokira puteve, da niko ne može postavljati različita spomen-obilježja – naveo je on.
U slučaju da nije bilo ovakve reakcije PES-a i SNP-a, dvije stranke koje čine vladajuću većinu u Beranama, Vukadinović smatra da bi „pozicija opštine bila ugrožena“.
– Ovo je sigurno posljedica određenih kretanja kada je u pitanju rejting i PES-a, a i SNP-a. PES-a je došao na političku scenu kao jedna nova grupacija, kao nosilac nekih svježih političkih vjetrova u koji su građani Crne Gore polagali nadu. Ali, ubrzo su bili u zagrljaju kleronacionalista koji dominiraju u nekim političkim partijama i izgledalo je da se teško mogu otrgnuti iz toga – podsjetio je Vukadinović.
Odluka predstavnika PES-a i SNP-a u Beranama – konkretno predsjednika i sekretara opštine – za sagovornika Pobjede je rezultat njihove sinergije.
– Sada pokazuje da su sami odlučili da njihova vlast bude funkcionalna, da građani imaju koristi od nje i da iz toga imaju pozitivan rezultat – kazao je on.
Reakcije druge strane, pak, vidi kao nezrele i pokazatelje da se pojedine politike svode na primitivna nacionalna prebrojavanja koja odgovaraju predstavnicima tih politika – kako u vlasti, tako i u kleru SPC.
– Bilo da nezakonito podižu spomenik ili neki objekat, bilo da se nezakonito donose odluke, kod njih to nije suština priče, nego se odmah ide na ugroženost srpskog naroda. Zanimanje „kleronacionalista“ je „srpsko“ u ovom slučaju. Oni nemaju svoje pravo zanimanje – da su ekonomisti, pravnici, inženjeri – nego su oni „Srbi po zanimanju“ i to je njihovo ključno obilježje. Na taj način, upravo putem manipulacija i izazivanjem straha koje razvijaju kroz određene metode, direktno ili indirektno, pokušavaju da zastraše svoje protivnike – naveo je Vukadinović.
Prema njegovom mišljenju, događaji vezani za spomen-obilježje Pavlu Đurišiću u beranskom selu Gornje Zaostro predstavljaju pravi primjer ovakvih pokušaja „mjerenja“ moći, odnosno zakonitog odgovora na nezakonite radnje sprovedene pod plaštom određene politike i ideologije.
– Kleronacionalisti su malobrojni, ali su veoma ekstremni, čak radikalni u namjerama da osvajaju svoje interese. Oni svoje interese neće ostvariti kroz dijalog i sučeljavanje mišljenja, nego kroz prijetnje, manipulaciju, silu i razvijanje straha kod struktura koje su tome služe. Time se ipak pokazuje da je građanski momenat u Crnoj Gori dominantan u odnosu na onaj kleronacionalistički. I pokazalo se da većinska Crna Gora ipak ne podržava takvu politiku, a da su ekstremni kadrovi koje je Crkva Srbije ubacila u Crnu Goru imali želju i namjeru da je klerikalizuju do kraja. Ali nisu uspjeli i teško da će uspjeti – dodao je on.
Do koje mjere seže pokušaj klerikalizacije svih struktura, Vukadinović ilustruje činjenicom da su unutar same SPC u Crnoj Gori marginalizovani određeni ljudi. To se, prije svega, dogodilo mitropolitu crnogorsko-primorskom Joanikiju.
– Koliko god on bio „na fonu“ SPC, čak i više nego neki drugi kleronacionalistički popovi, samim ustoličenjem drugog mitropolita u Crnoj Gori – dodjeljivanjem titule koje nikada nije postojala – pokušava da se marginalizuje Joanikije i da se njegov uticaj svede na minimum, što su određeni krugovi i uspjeli u znatnoj mjeri. Ekstremizam ne prolazi u Crnoj Gori, tako da neće ni kleronacionalisti, kao što to nekada nisu uspjeli Sedmi bataljon ili kolone „Noćnih vukova“ – dodao je naš sagovornik.
No, po njemu, svi ovi događaji pokazuju dobru stranu.
– A to je da je Crna Gora – koja je građanskog opredjeljenja i čije biće države ne može da bude kleronacionalno – jednostavno protiv toga i za to ne može imati podršku unutar njenih granica – zaključio je Vukadinović za Pobjedu.
Rekonstrukcija Vlade pametna odluka
Na pitanje da li, nakon događaja u Beranama, premijer Spajić sa osnaženih pozicija ide u susret promjenama sastava Vlade koje su najavljene za jesen, Vukadinović smatra da bi to bio spas i za njega i za PES.
– Očito da on sada nije autoritet u vlasti Crne Gore, već neko drugi komanduje Vladom. Jedini spas od takve pozicije je da se rekonstruiše Vlada i da u nju onda uđu političke grupacije koje su PES-u slične po programima ili opredjeljenju – ukazao je on.
Sagovornik Pobjede kaže i kako bi Spajić na ovaj način mogao da pridobije određene političke grupacije.
– Za ovo vjerovatno ima podršku ambasadora Kvinte. Vidjeli smo da je razgovarao s njima, i da su zabrinuti gdje sve ono što se događa vodi Crnu Goru. Vjerovatno je dobio sugestije da pokuša da promijeni nešto u vladajućoj strukturi, ne bi li taj put Crne Gore ka EU bio brži i opravdaniji. Jer, sa kleronacionalistima koji se samo vraćaju u Srednji vijek i koji pokušavaju da reinkarniraju i relativizuju neke stvari, ne mogu danas da žive ni Crna Gora ni Evropa – istakao je Vukadinović.
Takođe je podsjetio da, ukoliko do rekonstrukcije Vlade dođe, to će u stvari biti „ispunjenje želja ambasadora Kvinte, predstavnika SAD i Evropske unije kako bi se zaustavio pokušaj svođenja Crne Gore na klerikalnu državu“.
Otklon dvije partije
Vukadinović je podsjetio da se kleronacionalizam zasniva na trima komponentama – na neznanju, manipulaciji i strahu.
– Veoma je jasno da svoje ciljeve može ostvariti kod određenog sloja ljudi. Ali to ne može postići kod onih koji su makar malo obrazovani, jer će takvi u jednom trenutku ipak vidjeti da je došlo do manipulacije – dodao je.
Događaji u Beranama predstavljaju otklon upravo od ovakvih tendencija.
– Pojedinci u rukovodstvu PES-a su odlučili da ipak pokušaju da se otrgnu – ukoliko budu imali snage – iz čvrstog zagrljaja, iz kandži kleronacionalizma. I to u pokušaju da grade upravo onaj put i onu političku strategiju koju su na početku promovisali, i koja im je donijela glasove – naveo je on.
Iako je iza SNP-a već 27 godina, smatra da je slična situacija i s tom partijom.
– Njima je uskoro kongres, koji može biti novi trenutak njihovih velikih podjela. Vjerovatno su procijenili: ako bi se crkva u to umiješala, to bi dalje devastiralo partiju i došlo bi do novog unutrašnjeg narušavanja. Ovaj dio SNP-a, jednostavno, ne želi da zarad jeftinih poena – koji se stiču revizionizmom, klerikalizacijom i veličanjem četništva u Crnoj Gori – izgube one pristalice koje na drugačiji način razmišljaju o njihovoj politici – potcrtava.
Izvor: Pobjeda
